In deze tijd van het jaar hebben veel bedrijven hun jaarlijkse algemene vergadering gehouden en daarbij beslissingen genomen die misschien niet iedereen goed uitkomen.
Om te bepalen in welke situatie een persoon (natuurlijke of rechtspersoon) gerechtigd is de nietigverklaring van een besluit van een algemene vergadering voor de rechter te vorderen, moeten drie vragen worden gesteld, namelijk (i) "Is er een grond voor nietigverklaring van het besluit", (ii) "Kan ik optreden om het besluit nietig te verklaren" en (iii) "Ben ik binnen de termijn om de nietigverklaring van het besluit te vorderen?".

Is er een reden om het besluit te vernietigen?

Sinds lang wordt geleerd dat alleen de in de wet genoemde redenen de nietigverklaring van een besluit van de algemene vergadering kunnen rechtvaardigen.

Volgens artikel 2:42 van het Wetboek van vennootschappen en verenigingen kunnen de volgende gronden voor vernietiging van een besluit van een algemene vergadering worden aangevoerd

i. Onregelmatigheden in de vorm. Deze omvatten de niet-naleving van de regels betreffende de oproepingstermijn, de agenda, de voorafgaande mededeling/verstrekking van documenten, de volmachten, de beraadslaging en de stemming.

ii. Materiële onregelmatigheden. Dit zijn beslissingen die aangetast zijn door machtsoverschrijding, rechtsmisbruik of machtsmisbruik.

Er is sprake van bevoegdheidsoverschrijding wanneer de algemene vergadering een besluit neemt dat niet onder haar bevoegdheid valt of dat in strijd is met een dwingende wetsbepaling.

Er is sprake van misbruik of machtsmisbruik wanneer de algemene vergadering een besluit neemt om persoonlijke belangen te dienen ten nadele van het belang van de vennootschap.

Het stemrecht wordt misbruikt wanneer het wordt uitgeoefend op een wijze die de grenzen van een normale uitoefening door een voorzichtig en bezonnen persoon overschrijdt. In dit verband moet de evenredigheidstoets worden toegepast, zonder dat de rechter echter een opportuniteitsoordeel mag vellen.

iii. De uitoefening van het stemrecht geschorst door de werking van een wettelijke bepaling die niet is opgenomen in het Wetboek van Vennootschappen en Verenigingen.

iv. Elke situatie die specifiek als nietig zou worden gesanctioneerd door enige bepaling van het Wetboek van vennootschappen en verenigingen. Bij wijze van voorbeeld zij eraan herinnerd dat het besluit van een algemene vergadering tot wijziging van het doel van een vennootschap nietig is bij gebreke van een bijzonder verslag van het bestuursorgaan (artikelen 5:101, 6:86, 7:154 van het Wetboek van vennootschappen en verenigingen voor respectievelijk SRL's, SA's en SC's).

Voor sommige gronden geldt een belangrijke kwalificatie. Er moet namelijk een invloed op het besluit of de stemming of een frauduleuze bedoeling worden aangetoond.

Dit is niettemin een voordeel voor elke minderheidsaandeelhouder die de nietigverklaring van een besluit van de algemene vergadering wil nastreven. Het beïnvloedingscriterium sluit immers uit dat de situatie louter mathematisch wordt onderzocht. Zo kan de vennootschapsrechter bijvoorbeeld niet eenvoudigweg vaststellen dat de meerderheid van de aandeelhouders aanwezig was en voor het betrokken besluit heeft gestemd.

Kan ik de beslissing laten vernietigen?

Artikel 2:44 van het Wetboek van vennootschappen en verenigingen voorziet in de mogelijkheid voor een ieder die belang heeft bij de naleving van de geschonden rechtsregel, om bij de bevoegde vennootschapsrechter de vernietiging van een besluit van de algemene vergadering te vorderen.

Hieronder vallen aandeelhouders of leden van een algemene vergadering en leden van het bestuursorgaan.

Aan deze regel is echter een belangrijke beperking verbonden. Hetzelfde artikel bepaalt dat een persoon die voor het bestreden besluit heeft gestemd of die uitdrukkelijk of stilzwijgend afstand heeft gedaan van het recht om een nietigheidsgrond in te roepen, de nietigheid niet kan inroepen tenzij kan worden aangetoond dat de gunstige stemming ongeldig was of dat de nietigheid voortvloeit uit een regel van openbare orde.

Ben ik binnen de termijn om de nietigverklaring van de beslissing na te streven?

Artikel 2:143, §4, lid 2, van het Wetboek van vennootschappen en verenigingen bepaalt dat elke vordering tot nietigverklaring van een besluit van de algemene vergadering moet worden ingesteld binnen 6 maanden na de datum waarop het genomen besluit uitvoerbaar is tegen degene die de nietigheid inroept.

Afhankelijk van de situatie, de uitvoerbaarheid van de betrokken beslissing en bijgevolg de
Het begin van de periode van 6 maanden kan op verschillende tijdstippen plaatsvinden:

- indien degene die de nietigverklaring van een beslissing wil vorderen, aanwezig is op de vergadering waarop de beslissing wordt genomen, vindt onmiddellijk uitvoerbaarheid plaats;

- indien de betrokkene daarentegen niet aanwezig is, is de beslissing pas uitvoerbaar nadat zij hem persoonlijk of door bekendmaking in de bijlagen bij het Belgisch Staatsblad is betekend.

Voor meer informatie kunt u contact opnemen met Frédéric HEYLBROECK (f.heylbroeck@cew-law.be), Francine MESSINNE (francine.messinne@cew-law.be) en Thibault RAAD (t.raad@cew-law.be), advocaten, CEW & Partner's.